Γενοκτονία των Ποντίων

Η ανοιχτή πληγή της Ιστορίας, η άρνηση της Τουρκίας και η συνενοχή της Δύσης.

Η 19η Μαΐου αποτελεί ημέρα μνήμης, τιμής και περισυλλογής για τον Ελληνισμό, καθώς ανακαλεί στη συλλογική συνείδηση το τραγικό γεγονός της Γενοκτονίας των Ποντίων.

Ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και εξακολουθεί να διεκδικεί τη διεθνή του αναγνώριση, ενώ συναντά τη διαρκή άρνηση της Τουρκίας και την υποκριτική στάση πολλών «συμμάχων» της Δύσης.

Ιστορικό Πλαίσιο και Εξέλιξη των Διωγμών

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου εκτυλίχθηκε κυρίως την περίοδο 1914-1923, με αποκορύφωμα τη δεύτερη φάση που ξεκίνησε στις 19 Μαΐου 1919, όταν ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα. Οι μέθοδοι εξόντωσης ήταν μαζικές εκτοπίσεις, πορείες θανάτου, βασανιστήρια, πείνα, καταναγκαστικά τάγματα εργασίας, σφαγές και ολοκαυτώματα.

Ο αριθμός των θυμάτων υπολογίζεται από 200.000 έως και 353.000, ενώ οι επιζώντες κατέφυγαν στη Νότια Ρωσία και κυρίως στην Ελλάδα.

Η στάση των Μεγάλων Δυνάμεων

Συνενοχή, αδιαφορία, συμφέροντα

Η στάση των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων απέναντι στη γενοκτονία των Ποντίων κυμάνθηκε από τη συνενοχή έως την αδιαφορία, καθώς τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα υπερίσχυσαν της ηθικής ευθύνης. Οι Γερμανοί, ως σύμμαχοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, διαδραμάτισαν ενεργό ρόλο, με στρατιωτικούς συμβούλους να συνεργάζονται στενά με τους Νεότουρκους και να παρέχουν τεχνογνωσία και υποστήριξη στην οργάνωση των εκτοπισμών και των σφαγών.

Η σιωπή τους απέναντι στις θηριωδίες συνιστά ηθική συνενοχή.

Οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, υπέγραψαν το 1921 τη συμφωνία της Άγκυρας με τον Κεμάλ, αποσύροντας ουσιαστικά την υποστήριξή τους από την Ελλάδα και εξασφαλίζοντας οικονομικά συμφέροντα στην Τουρκία. Έτσι, οι Έλληνες του Πόντου και της Μικράς Ασίας εγκαταλείφθηκαν στη μοίρα τους, χωρίς διεθνή προστασία.

Ακόμα και σήμερα, η στάση πολλών δυτικών συμμάχων χαρακτηρίζεται από ανοχή ή και σιωπηρή αποδοχή της τουρκικής άρνησης, προκειμένου να διαφυλαχθούν γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή.

Αυτή η τακτική «χαϊδέματος των αυτιών» της Τουρκίας επιτρέπει στην Άγκυρα όχι μόνο να αρνείται το έγκλημα της γενοκτονίας, αλλά και να συνεχίζει ανενόχλητη πρακτικές παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και διεθνούς δικαίου.

Η Επίμονη Άρνηση της Τουρκίας

Παρά το πλήθος των ιστορικών τεκμηρίων, η Τουρκία αρνείται κατηγορηματικά ότι διαπράχθηκε γενοκτονία. Επίσημες ανακοινώσεις του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών κάθε χρόνο απορρίπτουν τις ελληνικές αναφορές ως «φανταστικούς ισχυρισμούς» και «παραληρηματικές δηλώσεις», επιχειρώντας να διαστρεβλώσουν την ιστορική αλήθεια και να εξισώσουν τους θύτες με τα θύματα.

Η τέχνη ως μνήμη και διαμαρτυρία.

Η Eurovision 2025 και το τραγούδι «Αστερομάτα»

Ιδιαίτερη θέση στη φετινή συγκυρία κατέχει το τραγούδι «Αστερομάτα» της Κλαυδίας, που εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Eurovision 2025. Το τραγούδι, με στίχους βαθιά επηρεασμένους από την εμπειρία του ξεριζωμού, της απώλειας και της μνήμης, αποτελεί φόρο τιμής σε όσους έχασαν την πατρίδα τους και αναγκάστηκαν να αναζητήσουν μια νέα αρχή. Η ίδια η ερμηνεύτρια, με ποντιακή καταγωγή, έχει δηλώσει πως το τραγούδι είναι αφιερωμένο σε όλους τους πρόσφυγες και τους ξεριζωμένους, μεταφέροντας ένα μήνυμα ελπίδας και αντοχής.

Η επιλογή του τραγουδιού προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Τουρκία, με τουρκικά μέσα και διπλωματικούς κύκλους να υποστηρίζουν ότι το τραγούδι «υποκρύπτει αναφορές» στη Γενοκτονία των Ποντίων και να απειλούν με διαμαρτυρίες προς τη διοργάνωση της Eurovision. Η ελληνική πλευρά απάντησε ότι το τραγούδι δεν περιέχει προσβλητικό ή πολιτικό περιεχόμενο, επισημαίνοντας ότι η ιστορία είναι τεκμηριωμένη και δεν επιδέχεται αμφισβήτησης.

Η «Αστερομάτα» κατάφερε να αγγίξει το ευρωπαϊκό κοινό, φέρνοντας στο προσκήνιο μια ιστορική αλήθεια που συχνά αποσιωπάται, και υπενθυμίζοντας ότι η τέχνη μπορεί να λειτουργήσει ως φωνή μνήμης, διαμαρτυρίας και διεκδίκησης.

Η Σημασία της Μνήμης και της Διεκδίκησης

Η διατήρηση της μνήμης της γενοκτονίας των Ποντίων δεν είναι μόνο εθνικό, αλλά και πανανθρώπινο χρέος. Η ανάδειξη της ιστορικής αλήθειας και η διεθνής αναγνώριση αποτελούν απαραίτητο ανάχωμα ενάντια στη λήθη και στην επανάληψη παρόμοιων εγκλημάτων. Όσο η διεθνής κοινότητα, και κυρίως οι ισχυροί σύμμαχοι της Τουρκίας, επιλέγουν να σιωπούν ή να «κλείνουν το μάτι» στην τουρκική άρνηση, η αδικία διαιωνίζεται και η ιστορική ευθύνη βαραίνει και αυτούς.

«Η ανοιχτή πληγή της γενοκτονίας των Ποντίων δεν αφορά μόνο την Τουρκία και την Ελλάδα. Είναι ζήτημα διεθνούς δικαιοσύνης, που απαιτεί στάση αρχών από όλους, χωρίς εκπτώσεις και υποχωρήσεις μπροστά σε συμφέροντα.»

Η 19η Μαΐου υπενθυμίζει ότι η ιστορική μνήμη πρέπει να παραμένει ζωντανή, ως φάρος για τις επόμενες γενιές και ως εγγύηση ότι η λήθη και η συνενοχή δεν θα καλύψουν ποτέ τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.