Επενδύσεις στην Δυτική Μακεδονία

Η Δυτική Μακεδονία, ιστορικά γνωστή για την παραγωγή άνω του 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της Ελλάδας μέσω λιγνιτικών μονάδων, βρίσκεται σε μια κρίσιμη καμπή. Η απολιγνιτοποίηση χωρίς πλάνο και σχέδιο από την κυβέρνηση έχει οδηγήσει σε μείωση της παραγωγής ενέργειας, αφήνοντας την περιοχή αντιμέτωπη με οικονομικές και κοινωνικές προκλήσεις.

Πρόσφατα, η κυβέρνηση Μητσοτάκη ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο επενδυτικό πλάνο μέσω της ΔΕΗ για την αναζωογόνηση της περιοχής.

Κεντρικό στοιχείο αυτού του σχεδίου είναι η δημιουργία ενός mega data center ισχύος 300 MW στον ΑΗΣ Αγίου Δημητρίου, με επένδυση ύψους 2,3 δισ. ευρώ. Υπάρχει πρόβλεψη για επέκταση σε giga data center 1.000 MW, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον από μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, με επιπλέον επένδυση 5,4 δισ. ευρώ.

​Αξίζει να σημειώσουμε στην παρούσα φάση πως οι κολοσοί τύπου Microsoft ακυρώνουν ή τουλάχιστον παγώνουν τα σχεδιά τους για κατασκευή Data Center ανά τον κόσμο γιατί ο κίνδυνος της τεράστιας ύφεσης είναι ορατός.

Επιπλέον, το επενδυτικό πλάνο περιλαμβάνει:​

• Επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 2.130 MW .​
• Μετατροπή της μονάδας «Πτολεμαΐδα 5» σε μονάδα παραγωγής φυσικού αερίου .​
  

Συνολικά, οι επενδύσεις αναμένεται να φτάσουν τα 5,8 δισ. ευρώ, με δυνατότητα επέκτασης στα 12 δισ. ευρώ, δημιουργώντας έως και 20.000 θέσεις εργασίας κατά την κατασκευή και 2.000 μόνιμες θέσεις κατά τη λειτουργία .​ (την ώρα που στην περιοχή έχουν χαθεί ήδη πάνω από 10.000 μόνιμες θέσεις εργασίας)

Παρά τις εντυπωσιακές αυτές ανακοινώσεις, η Δυτική Μακεδονία έχει βιώσει στο παρελθόν παρόμοιες υποσχέσεις χωρίς ουσιαστική υλοποίηση. Η απολιγνιτοποίηση έχει αφήσει την περιοχή με αυξημένη ανεργία και οικονομική στασιμότητα, καθώς οι κυβερνήσεις περιορίστηκαν σε εξαγγελίες χωρίς να προχωρήσουν σε συγκεκριμένες δράσεις.​

Η επιτυχία του νέου αυτού πλάνου θα εξαρτηθεί από την πραγματική υλοποίηση των επενδύσεων και τη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας, ώστε η Δυτική Μακεδονία να μετατραπεί σε τεχνολογικό και ενεργειακό κόμβο, ξεπερνώντας την εξάρτησή της από τον λιγνίτη και αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις της νέας εποχής.

Γιατί προκαλεί αντιδράσεις;

Παρά τον φιλόδοξο χαρακτήρα της ανακοίνωσης, η κοινωνία της Δυτικής Μακεδονίας αντιμετωπίζει το σχέδιο με σκεπτικισμό και επιφυλακτικότητα. Οι αντιδράσεις βασίζονται σε συγκεκριμένα και ουσιαστικά επιχειρήματα:

• Έλλειψη συγκεκριμένων επενδυτών

Παρότι το σχέδιο παρουσιάστηκε με εντυπωσιακούς αριθμούς, δεν έχει κατονομαστεί κανένας ιδιώτης επενδυτής που να έχει δεσμευτεί για την υλοποίηση του data center. Πρόκειται για «δυνητικό ενδιαφέρον» και όχι για συμφωνημένες επενδύσεις.

• Επαναλαμβανόμενο μοτίβο ανέξοδων εξαγγελιών

Η τοπική κοινωνία έχει χορτάσει από εξαγγελίες για “νέες εποχές”, “πράσινες μεταβάσεις” και “επενδυτικά πάρκα” που ποτέ δεν υλοποιήθηκαν. Οι πολίτες γνωρίζουν πως οι υποσχέσεις σβήνουν συχνά μαζί με τα φώτα της κάμερας.

• Η περιοχή βουλιάζει στην ανεργία

Μετά το σταδιακό και χωρίς πλάνο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων, χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν χωρίς να αντικατασταθούν. Τοπικές κοινωνίες που κάποτε τροφοδοτούσαν τη χώρα με ρεύμα, σήμερα βλέπουν τους νέους να φεύγουν και τις επιχειρήσεις να μαραζώνουν.

• Υποδομές ανεπαρκείς για τεχνολογικές επενδύσεις

Data centers τέτοιου μεγέθους απαιτούν σύγχρονα δίκτυα, ταχύτατες συνδέσεις, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και πρόσβαση σε αγορές — στοιχεία που απουσιάζουν σε σημαντικό βαθμό από τη Δυτική Μακεδονία σήμερα, ίσως μερικά χρόνια πριν η κατάσταση να ήταν διαφορετική, όμως τώρα πλέον είναι σχεδόν βέβαιο ότι κανείς από τους νέους που έφυγε από την Ελλάδα δεν θα επιστρέψει σε μια χώρα που δυνητικά δεν κάνει τίποτα για αυτούς.

Ένα συμπέρασμα που δεν μπορεί να αγνοηθεί

Κλείνοντας, ας μην ξεχνάμε ότι η συγκεκριμένη επένδυση δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί από το κράτος, αλλά από ιδιώτες επενδυτές — οι οποίοι, προς το παρόν, δεν υφίστανται. Συνεπώς, καλό θα ήταν η κυβέρνηση, αντί να προχωρά σε εξαγγελίες ενός υπερφιλόδοξου σχεδίου, να αποφύγει να δεσμεύει τη ΔΕΗ, έναν οργανισμό που έχει επιβαρυνθεί σημαντικά από τις επιλογές της όλα αυτά τα χρόνια. Κυρίως, όμως, να μην επιχειρεί να παραπλανήσει τους πολίτες με υποσχέσεις για έργα των οποίων η πιθανότητα υλοποίησης είναι χαμηλότερη ακόμα και από τα ελάχιστα όρια που αρκετοί σοβαροί επενδυτές θα θεωρούσαν ως επαρκές κίνητρο για περαιτέρω διερεύνηση.