ΕΛΤΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ και η «μέθοδος ΑΦΜ»

ΕΛΤΑ, ΟΠΕΚΕΠΕ και η «μέθοδος ΑΦΜ»: πού τελειώνει η απάτη και πού αρχίζει η πολιτική κρίση.

Ένα οργανωμένο σχήμα παράνομων αγροτικών ενισχύσεων αποκάλυψε κενά ελέγχου στον ΟΠΕΚΕΠΕ. Στον πυρήνα του βρίσκεται η χρήση ψευδών μισθώσεων με το ΑΦΜ των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ), παρότι τα ΕΛΤΑ δεν διαθέτουν ή εκμισθώνουν αγροτική γη. Το ύψος της ζημιάς για την επίμαχη υπο-υπόθεση εκτιμάται περί τα 15 έως 15,2 εκατ. ευρώ (2019 – 2022), με εκατοντάδες αιτήσεις που «φαινόταν» να καλύπτονται από μισθωτήρια με τα ΕΛΤΑ.

Η υπόθεση «κουμπώνει» πολιτικά με την αιφνίδια συρρίκνωση του δικτύου των ΕΛΤΑ (κλείσιμο 204 καταστημάτων), πυροδοτώντας ενδοκυβερνητική ένταση και ερωτήματα λογοδοσίας.

Πώς δούλεψε το «κόλπο» με τα ΕΛΤΑ

Στην πράξη, ομάδες αιτούντων εμφανίζονταν να μισθώνουν αγροτεμάχια από… τα ΕΛΤΑ: στα μισθωτήρια δηλωνόταν το ΑΦΜ των ΕΛΤΑ ως εκμισθωτής, δημιουργώντας τεχνητή νομιμοφάνεια για την Ενιαία Αίτηση Ενίσχυσης (ΟΣΔΕ). Το 2019 εντοπίζονται 456 πληρωμές που πέρασαν έτσι, ενώ σε μητρώα εμφανίζονταν χιλιάδες αγροτεμάχια να «ανήκουν» ή να «μισθώνονται» από τα ΕΛΤΑ, κάτι που, προφανώς, δεν ισχύει.

Σημείωση ευθύνης: Ως την ώρα δημοσίευσης, δεν έχουν παρουσιαστεί τεκμήρια ότι στελέχη/υπάλληλοι των ΕΛΤΑ συμμετείχαν οργανωτικά στην απάτη. Το διαθέσιμο υλικό περιγράφει καταχρηστική χρήση στοιχείων της εταιρείας από τρίτους. Η ανακριτική πορεία θα δείξει αν υπήρξαν εσωτερικοί συνεργοί.

Παράλληλα, το «σκληρό» σύστημα του ΟΠΕΚΕΠΕ αποδείχθηκε πορώδες: από ελλείψεις σε διασταυρώσεις τίτλων, μέχρι επικαλύψεις αγροτεμαχίων και ασαφή μισθωτήρια, φαινόμενα που χρόνια τώρα μπλοκάρουν ή «φουσκώνουν» πληρωμές.

Το πολιτικό αποτύπωμα

• ΟΠΕΚΕΠΕ – Η υπόθεση οδήγησε σε εξεταστική επιτροπή και έντονη διεθνή κάλυψη, με το Μέγαρο Μαξίμου να δεσμεύεται για «ριζική» διερεύνηση. Το πολιτικό κόστος είναι διπλό: ευθύνη για διαχρονικές τρύπες ελέγχου και για τον αργό ρυθμό εξυγίανσης σε έναν οργανισμό που διαχειρίζεται δισεκατομμύρια.
• ΕΛΤΑ – Μέσα στη δίνη του σκανδάλου, τα ΕΛΤΑ ανακοινώνουν λουκέτο σε 204 καταστήματα στο όνομα του εξορθολογισμού. Το αποτέλεσμα είναι κοινωνική και εσωκομματική αναταραχή, με παραίτηση του CEO και μερική «αναστολή» λουκέτων στην περιφέρεια για τρεις μήνες. Εδώ η ουσία μπερδεύεται με την επικοινωνία: η αναδιάρθρωση ήταν γνωστή ως αναγκαία, όμως ο χειρισμός χρόνου και τρόπου έδωσε αφορμή για κρίση εμπιστοσύνης.

Τι ελέγχεται ακόμη

• Αλυσίδα ευθυνών: ποιοι αφαίρεσαν «κόφτες» και πώς πέρασαν δηλώσεις με εμφανή κενά δικαιολογητικών. Η EPPO έχει ήδη προχωρήσει σε συλλήψεις και κατασχέσεις υλικού.
• Ρόλος των ΚΥΔ: αναφορές μιλούν για εκτεταμένη εμπλοκή γραφείων υποβολής δηλώσεων, ζητούμενο η τεκμηρίωση κατά περίπτωση.
• Σύνδεση με άλλες πρακτικές: «επικαλύψεις» πολυγώνων, εικονικές βοσκήσιμες εκτάσεις, «νεκροί» εκμισθωτές, όλα άφησαν ίχνη.
• Εσωτερικός έλεγχος ΕΛΤΑ: τυπικό ερώτημα συμμόρφωσης, εάν και πώς εντοπίζονται/σημαίνονται ασυνήθιστες χρήσεις ΑΦΜ από τρίτους.

Γιατί μας αφορά

• Δημοσιονομικά: τα 392 εκατ. ευρώ που κόπηκαν από τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις είναι πραγματικό κόστος για τη χώρα και τους φορολογούμενους.
• Κράτος εμπιστοσύνης: όταν ένα δημόσιο brand όπως τα ΕΛΤΑ γίνεται εργαλείο σε σχήματα απάτης, το πλήγμα είναι θεσμικό, είτε υπάρχει εσωτερική συνενοχή είτε όχι.
• Μεταρρύθμιση με σχέδιο: το κλείσιμο 204 καταστημάτων μπορεί να έχει επιχειρηματολογία βιωσιμότητας, όμως απαιτεί μελέτη επιπτώσεων για περιφέρειες, ηλικιωμένους και μικρές επιχειρήσεις. Διαφορετικά, παράγει πολιτικό και κοινωνικό αντίβαρο που ακυρώνει τον στόχο.

Συμπέρασμα – Γνώμη

Η «μέθοδος ΑΦΜ» δείχνει ότι το πρόβλημα δεν είναι η «πονηριά» μερικών αλλά ένα σύστημα ελέγχου που δεν σταυρώνει στοιχειώδη δεδομένα: τίτλους, ιδιοκτησίες, φορολογικά ίχνη. Όταν οι κόμβοι του κράτους, από τον πληρωτή (ΟΠΕΚΕΠΕ) μέχρι τα μητρώα, δεν «μιλούν» σε πραγματικό χρόνο, τέτοια σχήματα θα γεννιούνται ξανά. Η απάντηση δεν είναι να μεταφέρεις απλώς αρμοδιότητες ή να κόβεις γρήγορα καταστήματα· είναι να κλείνεις τις ρωγμές με υποχρεωτικές διασταυρώσεις, ψηφιακά ίχνη υπευθύνων και δημόσια λογοδοσία για κάθε κανονιστική χαλάρωση που άνοιξε δρόμο στην απάτη. Τα υπόλοιπα είναι διαχείριση εικόνας.